"Chúng ta đã làm gì sai?"

Từ kinh nghiệm các cuộc ly giáo trong Hội Thánh gây nhiều đau thương và thậm chí gây cản trở cho việc truyền giáo, từ cuối thế kỷ 19, Tòa Thánh Vatican đã bắt đầu thực hiện một cải cách đáng chú ý trong nội bộ giáo triều. Đó là, khi một cuộc ly giáo có nguy cơ xảy đến và thông tin được báo về Tòa Thánh, thì Đức Giáo Hoàng sẽ cùng với ban cố vấn nhóm họp với nhau ngay lập tức. Cuộc họp này được gọi là "buổi xét mình: Chúng ta đã làm gì sai?"

Cuộc họp sẽ bắt đầu với giờ cầu nguyện, cầu xin cho sự hiệp nhất của Hội Thánh, và kèm theo đó là xin ơn soi sáng và xét mình. Sau đó, Giáo hoàng cùng ban cố vấn sẽ ngồi lại với nhau và bàn về nguy cơ ly giáo đang xảy đến. Câu hỏi đầu tiên các vị nêu lên là: "Chúng ta (Hội Thánh) đã làm gì sai dẫn đến nguy cơ ly giáo này?"

Tiến trình này tương ứng với câu nói "tiên trách kỷ, hậu trách nhân". Thay vì vội vàng kết án những người có ý đồ ly giáo, thì các vị hữu trách tự xem xét bản thân trước. Và nếu nhìn thấy nguyên nhân bắt nguồn từ các quyết định sai của Tòa Thánh, Đức Giáo Hoàng sẽ tìm cách sửa sai và xin lỗi khi cần. Còn nếu không do lỗi của Tòa Thánh, các vị sẽ lập ra ủy ban điều tra cũng như ngoại giao tiếp xúc với bên liên hệ để tìm nguyên nhân và hướng giải quyết.

Ví dụ cụ thể là sau Công Đồng Vatican II không lâu, giám mục Lefebvre không đồng ý với canh tân Phụng Vụ của Công Đồng, nên đã thành lập huynh đoàn Pio X với ý hướng trung thành với nghi thức thánh lễ cổ truyền. Mọi chuyện chưa có gì đáng nói cho đến khi Tòa Thánh được báo cáo rằng ĐGM Lefebvre dự định phong chức linh mục và nhất là tự ý phong chức giám mục cho người của ngài. Đức Gioan Phaolo II đã ngay lập tức triệu tập ban cố vấn và cùng nhau thực hiện buổi xét mình như trên: "Chúng ta đã làm gì sai?"

Cuộc họp xét mình này cho thầy sự khiêm tốn của các vị lãnh đạo Tòa Thánh, và khác hẳn với phong cách chuyên quyền trước kia. Bởi chưng, lịch sử các cuộc ly giáo đã cho thấy, một trong các lý do khiến nó trở nên trầm trọng không thể cứu vãn cũng là vì cách tiếp cận và giải quyết chưa phù hợp và thiếu khiêm tốn của các vị hữu trách.

M. Hạnh Tử

Hình minh họa: Cuộc họp của ban cố vấn của Đức Giáo Hoàng